Altijd aan gaat over meer dan alleen de smartphone. Werkmails beantwoorden buiten werktijd kan ook best wel even op de laptop of tablet. En appjes van collega’s komen net zo makkelijk op je smartwatch binnen. De smartphone is op zich niet verslavend volgens de criteria van de DSM, stelt Derks.
Het is wel zo dat het apparaat verslavingsgedrag makkelijk faciliteert, zoals een gameverslaving. Dat maakt smartphonegedrag vaak wel problematisch. Bijvoorbeeld als het ten koste gaat van je slaap, door alle prikkels en het blauwe schermlicht. Onderzoek levert helaas nog lang niet altijd eenduidige conclusies op: zo blijkt dat ’s avonds werken op je smartphone geen invloed heeft op de kwaliteit van je slaap. Dat valt dus weer mee.
Integrator of segmenter?
Werk en privé lopen steeds vaker door elkaar. Dat hoeft niet per se slecht te zijn, blijkt uit de boundary-theorie. Er zijn mensen die het prima vinden, de ‘integrators’: zij houden van flexibele en doorlaatbare grenzen. Zo schreef Derks aan dit boek met twee pratende meiden naast zich. ‘Segmenters’ zouden dat niet trekken: werk is werk, privé is privé.
Verstandig om uit te zoeken hoe dit bij jou zit, en om er afspraken over te maken met je leidinggevende en je collega’s. Want verwachtingen en peer pressure kunnen nogal eens zorgen voor problemen. Interessant is dat uit onderzoek blijkt dat het voor veel mensen – vooral integrators – niet erg is om buiten werktijd toch over werk te appen en te mailen, maar dat tijdens het werk reageren op privéberichten bij iedereen een energielek oplevert. En dat geldt ook voor even gamen of online shoppen. Helaas: geen smoes dat je even een micropauze hebt dus.
Jong en oud
De effecten van smartphonegebruik op jongeren zijn alarmerend. Tot in de hersenen zijn veranderingen zichtbaar. Concentratieverlies door een overdaad aan prikkels, verslaving aan dopamine die vrijkomt bij een ‘like’, sociale vergelijking door alle perfecte foto’s: het doet allemaal niet veel goeds. Dan valt het nog wel mee met het fenomeen ‘belangst’, waar veel jongeren aan lijden (ja, je kunt ook bellen met een telefoon).
Belangrijk dus om het telefoongebruik onder jongeren in te dammen. Voor ouderen geeft Derks juist weer tips om het smartphonegebruik te bevorderen en digitaal vaardiger te worden. Onderzoekers vonden bij hen een achterstand in het gebruik door de snelheid en de technologie (maar dan ken je mijn moeder niet :).
Open deuren?
Altijd aan laat zien dat er al behoorlijk wat onderzoek is gedaan, maar dat er nog veel meer onderzocht moet worden naar het effect van smartphones op ons leven. Naast de interessante inzichten deelt Derks tips om niet altijd ‘aan’ te staan. Veel daarvan kun je als open deur beschouwen: maak afspraken met je kinderen over schermtijd, trap niet in de FOMO-valkuil, reageer niet op alle mails, schakel de nachtmodus in. Maar het kan beslist geen kwaad om deze deuren bewust open te houden. En het kan zeker geen kwaad om je eigen telefoongebruik eens goed in de gaten te houden.
Over Liesbeth Tettero
Liesbeth Tettero is trainer en coach in het openbaar bestuur (www.publice.nl) en van ambitieuze vrouwen (www.feministerie.nl).