Mature Model: De sleutel tot effectief leiderschap en coaching

Het Mature Model is een krachtig communicatiemodel dat managers en coaches helpt om bewuste keuzes te maken in plaats van in automatische reflexen te schieten. Ontwikkeld door Nadia van der Vlies, biedt dit model een helder kompas voor iedereen die anderen wil begeleiden zonder in bekende valkuilen te trappen.

De kern van het model? Drie pitfalls die je effectiviteit als leidinggevende of coach drastisch kunnen verminderen: de mamarol (problemen voor anderen oplossen), de machorol (dicteren hoe het moet) en de molrol (conflicten uit de weg gaan). Het alternatief is de mature houding: naast je medewerker of coachee staan in plaats van erboven of eronder, hen behandelen als volwassenen die het zelf kunnen.

Herken je de valkuilen?

Veel leidinggevenden herkennen het: je komt uitgeput uit een gesprek met een medewerker. Je hebt hard gewerkt, geadviseerd, problemen opgelost – maar voelde het wel goed? Volgens het Mature Model is dit het signaal dat je in een van de drie valkuilen bent gestapt.

In de mamarol neem je verantwoordelijkheid over van de ander. Je lost problemen op die eigenlijk van je medewerker zijn. Het voelt helpend, maar het resultaat is dat jij overwerkt raakt terwijl je team niet groeit. De machorol is zijn tegenpool: je vertelt precies hoe het moet, dicteert oplossingen en laat weinig ruimte voor eigen inbreng. Dit werkt op korte termijn, maar ondermijnt autonomie en motivatie. De molrol, ten slotte, is de vlucht: je vermijdt moeilijke gesprekken, zegt niet wat je denkt en laat problemen voortwoekeren.

De mature houding: jouw medewerker aan het werk

Het alternatief is even simpel als krachtig: blijf in de mature stand. Dit betekent dat je naast je medewerker gaat staan – niet erboven en niet eronder. Je erkent dat de ander een volwassene is die zijn eigen problemen kan oplossen. In plaats van oplossingen aan te dragen, stel je vragen die helpen bij zelfinzicht en eigenaarschap.

Dit klinkt eenvoudig, maar vraagt wel een fundamentele mindshift. Je moet durven loslaten, vertrouwen dat de ander het zelf kan en comfort vinden in de coachende rol. Het goede nieuws? Wanneer je medewerker écht aan het werk is, word jij niet moe. Je houdt energie over voor je eigenlijke taken als manager: leiden, richting geven en faciliteren.

Van management naar coaching: een bredere toepassing

Wat begon als een model voor managers, blijkt universele waarde te hebben. Coaches ontdekten al snel dat dezelfde valkuilen ook in hun werk opduiken. Anne de Jong paste het Mature Model toe binnen de coachpraktijk en liet zien hoe coaches kunnen vastlopen in dezelfde patronen.

Ook in coaching is de verleiding groot om te helpen door problemen op te lossen (mamarol), te vertellen wat iemand moet doen (machorol) of moeilijke onderwerpen te vermijden (molrol). Het mature model helpt coaches om een effectieve balans te vinden tussen empathie en eerlijkheid, tussen meevoelen en uitdagen.

Mature houding in complexe situaties

Het Mature Model wordt extra waardevol wanneer situaties complex worden. Juist dan is de neiging groot om terug te vallen op oude patronen: het 'redden' van de ander, het dicteren van oplossingen of het vermijden van confrontatie.

In coaching bij complexe vraagstukken vraagt het mature model om extra bewustzijn. De coach moet zichzelf constant afvragen: wie is hier nu aan het werk? Wiens probleem is dit eigenlijk? En blijf ik de ander zien als capabel en volwassen, ook wanneer het moeilijk wordt?

Toepassing in loopbaancoaching

Ook binnen loopbaancoaching blijkt het Mature Model zijn waarde. Wanneer mensen worstelen met hun carrière, is de verleiding voor coaches groot om suggesties te doen, richting aan te wijzen of gerust te stellen. Maar juist in loopbaankeuzes is eigenaarschap essentieel – het moet de keuze van de cliënt zijn, niet die van de coach.

André Lollinga en Maarten Gulickx laten in hun werk zien hoe loopbaancoaches het Mature Model kunnen gebruiken om een effectieve balans te vinden tussen empathie en eerlijkheid, tussen meevoelen en de verantwoordelijkheid bij de cliënt laten.

De kracht van bewustzijn

Wat het Mature Model zo krachtig maakt, is de eenvoud ervan. Het vraagt niet om ingewikkelde technieken of langdurige training. Het vraagt om bewustzijn: herken je eigen patronen, voel wanneer je energie weglekt en maak bewuste keuzes in plaats van automatisch te reageren.

Het model biedt een helder referentiekader. Voel je moe na een gesprek? Check: ben ik in de mama-, macho- of molrol geschoten? Wat deed ik waardoor ík zo hard aan het werk was? En vervolgens: hoe kom ik terug naar de mature stand, waar mijn gesprekspartner zelf aan het werk is?

Deze zelfreflectie is niet alleen waardevol voor je effectiviteit als manager of coach, maar ook voor je eigen welzijn. Mature werken betekent duurzaam werken – je houdt het langer vol, hebt meer plezier in je werk en bereikt betere resultaten met minder inspanning.

Van theorie naar praktijk

Het mooie van het Mature Model is dat het direct toepasbaar is. Je hoeft geen cursus te volgen om ermee aan de slag te gaan, al kan verdieping natuurlijk waardevol zijn. Begin met bewustwording: let deze week eens op wanneer je moe wordt van gesprekken. Vraag jezelf af in welke rol je toen zat.

Oefen vervolgens met de mature houding. In je volgende gesprek, probeer vaker te vragen in plaats van te vertellen. Laat stiltes vallen zodat de ander kan nadenken. Weersta de verleiding om problemen over te nemen. Zie wat er gebeurt wanneer je écht gelooft dat de ander het zelf kan.

Het Mature Model is geen wondermiddel – er blijven situaties waarin je als manager ook moet managen en leiden, moet bijsturen of confronteren. Maar het biedt een fundament van waaruit je bewuster kunt kiezen welke rol past bij welke situatie. En die bewustwording alleen al maakt het verschil tussen een uitgeputte manager en een energieke leider die het maximale uit zijn team haalt.