Strategische Autonomie

Europa bevindt zich op een keerpunt. Decennialang vertrouwde het continent op Amerikaanse veiligheidswaarborgen en internationale handelsverdragen. Maar de opkomst van China, de assertiviteit van Rusland en de onvoorspelbaarheid van Amerikaanse presidenten dwingen Europa tot herbezinning. Strategische autonomie – het vermogen om zelfstandig keuzes te maken op het wereldtoneel – is van een abstract ideaal verworden tot een acute noodzaak.

De Oekraïne-oorlog, energieafhankelijkheid en technologische concurrentie maken pijnlijk duidelijk: Europa moet zijn lot meer in eigen handen nemen.

Europa's Zoektocht naar Onafhankelijkheid

Het concept strategische autonomie betekent meer dan militaire zelfstandigheid. Het gaat om onafhankelijkheid op cruciale terreinen: energie, technologie, defensie en grondstoffen. Wie de chips produceert, wie de kabels beheert en wie de zeldzame aardmetalen levert – dat bepaalt de machtsverhoudingen van de 21e eeuw.

Europa heeft lange tijd geprofiteerd van globalisering en open markten. Maar die wereld bestaat niet meer. Nu is het zaak om kwetsbaarheden te identificeren en alternatieven op te bouwen.

Geopolitieke Verschuivingen

De wereld kantelt. China is uitgegroeid tot economische supermacht, Rusland zoekt zijn invloedssfeer te herstellen, en de Verenigde Staten keren zich meer naar binnen. Voor Europa betekent dit een fundamentele herijking van zijn positie. Het continent beschikt over 450 miljoen welvarende burgers en de grootste geïntegreerde markt ter wereld – maar maakt daar te weinig strategisch gebruik van.

Ontwaken uit de Geopolitieke Sluimer

Jarenlang heeft Europa geopolitiek gezien geslapen. De illusie dat economische interdependentie vrede zou garanderen, is wreed verstoord. Govert Buijs en Paul Bosman stellen dat Europa moet ontwaken en eigen strategische keuzes moet durven maken – ook als die haaks staan op de belangen van traditionele bondgenoten.

Strategische autonomie betekent niet isolationisme, maar wel het vermogen om nee te zeggen wanneer dat nodig is.

Van Economische naar Strategische Macht

Europa's economische macht is onomstreden. De vraag is hoe die om te zetten in strategische macht. Marc De Vos analyseert hoe de EU kan opereren als grootmacht – niet door militaire middelen, maar door slimme inzet van zijn regulerende kracht en marktmacht. De Europese mededingingsautoriteit kan Google dwingen, de GDPR bepaalt wereldwijde privacynormen.

Maar economische macht alleen is niet genoeg. Strategische sectoren zoals halfgeleiders, batterijen en AI vereisen gerichte industriepolitiek.

Europa in een Multipolaire Wereld

De unipolaire wereldorde onder Amerikaanse leiding is definitief voorbij. We leven in een multipolaire wereld waarin verschillende machtscentra om invloed strijden. Voor Europa betekent dit een keuze: speelbal worden tussen grootmachten of zelf een pool van macht vormen. Rob de Wijk stelt dat Europa sterker is dan het zelf denkt – maar alleen als het zijn verdeeldheid overwint.

Individueel hebben lidstaten weinig te vertellen, samen vormen ze een formidabele macht. De uitdaging is die potentie te verzilveren.

De Weg Vooruit

Strategische autonomie is geen romantisch ideaal, maar bittere noodzaak. Europa moet investeren in defensie, maar ook in technologie, energie-infrastructuur en grondstoffenzekerheid. Het moet allianties smeden met gelijkgezinde democratieën buiten het Westen. En het moet bereid zijn economische wapens in te zetten – van sancties tot handelsbeperkingen – om zijn belangen te verdedigen.

De Critical Raw Materials Club, initiatieven rond halfgeleiders, en investeringen in hernieuwbare energie zijn stappen in de goede richting. Maar echte strategische autonomie vereist ook politieke moed: de bereidheid om kortetermijnbelangen op te offeren voor langetermijnzekerheid. Europa moet kiezen tussen ongemak nu of afhankelijkheid straks.

De boeken en analyses in dit overzicht laten zien: de kennis is aanwezig, de urgentie is duidelijk. Nu is het aan politici en burgers om de sprong te wagen.